Rodzina Asteraceae - astrowate.
Dalie pochodzą z górzystych terenów Meksyku i Gwatemali. To indiański kwiaty, które do Europy sprowadzili hiszpańscy żołnierze w 1789r. do ogrodów Eskurialu. Zainteresowano się nimi z powodu jadalnych bulw. Były one składnikiem menu Indian Tunebo z Kolumbii. Myślano, że zastąpią ziemniaki, jednak Europejczykom nie przypadł do gustu smak bulw daliowych :)
W XIX i XX wieku w Europie prowadzono liczne prace hodowlane w wyniku których otrzymano tysiące odmian. Różnią się one wysokością, pokrojem, budową, barwą kwiatostanów, oraz porą kwitnienia.
Dalie są roślinami o wysokości do 150 cm., korzeniach bulwiasto zgrubiałych, łodygach rozgałęzionych i wewnątrz pustych oraz pierzastodzielnych, ustawionych naprzeciwlegle liściach. Kwitną od lipca do jesieni. Ich kwiatostany mają wszystkie barwy, poza niebieską.
Dalie dzielimy na cztery grupy:
- Pojedyncze - kwiaty języczkowate, które tworzą jeden okółek
- Półpełne - kwiaty języczkowate, które mają 1-3 okółki kwiatów. Dzielimy je na: podwójne, kryzowane i anemonowe
- Pełne - ich koszyczki są utworzone tylko z kwiatów języczkowatych. Dzielimy je na: dekoracyjne, kaktusowe i pomponowe
- Karłowe - to niskie odmiany o różnych typach koszyczków
Dalie rozmnażamy przez podział karpy bezpośrednio przed sadzeniem ich na rabaty.
Uprawa dalii jest bardzo łatwa. Należy tylko pamiętać, że są bylinami, które nie zimują w gruncie. Sadzimy je po wiosennych przymrozkach, najbezpieczniej po 15 maja. W zachodniej części polski można już sadzić pod koniec kwietnia.
Najlepiej rosną na stanowiskach słonecznych lub lekko zacienionych na glebach przepuszczalnych, średnio wilgotnych i zasobnych w składniki pokarmowe. W czasie wegetacji należy usuwać chwasty, podlewać w okresach suchych i zasilać nawozami zasobnymi w potas. Regularnie usuwamy przekwitłe kwiatostany, ponieważ sprzyja to dalszemu obfitemu kwitnieniu. Jesienią, po pierwszych przymrozkach należy rośliny wykopać a pędy przyciąć na 10-20 cm. nad ziemią. Karpy po dosuszeniu przenosimy do pomieszczenia wentylowanego, zabezpieczającego przed mrozem. Najlepiej trzymać je w temperaturze 5⁰C, przykryte torfem lub piaskiem.
Do groźnych chorób dalii możemy zaliczyć wirusowe - mozaika dalii oraz grzybowe - szara pleśń, zgnilizna twardzikowa i głowniowa plamistość dalii. Najgroźniejszymi szkodnikami są mszyce, skorki i ślimaki.
Dalia
Jeśli w życiu mężczyzny odpowiedni przeciąg czasu,
Przeciąg także szkodliwy dla zdrowia,
Upłynie,
Mężczyzna nagle może zdać sobie sprawę, że oto wiosną
Zakochał się nie w dziewczynie
Lecz w bylinie.
W stosunku do kartofli na przykład,
Takie uczucie wyglądałoby jak jakaś prozaiczna anomalia,
Ale zupełnie inaczej sprawa się przedstawia,
Kiedy w grę wchodzi nie kartofel,
A
Dalia!
Nie dziwię się zupełnie tym, którzy dla dalii stracili głowę,
Dalie są zgrabne,
Atrakcyjne,
Zmienne (jak większość kobiet)
I jak większość kobiet szalenie kolorowe.
[...]
Ludwik Jerzy Kern
Z cyklu "Portrety kwiatów"
Źródło:
L. Startek, K. Mynett "Rośliny ozdobne"
L. J. Kern "Portrety kwiatów"
