Hippeastrum Amadeus

Hortiterapia

Hortiterapia - czyli ogrodolecznictwo, to terapia, wykorzystująca prace w ogrodzie. Jej zadaniem jest poprawa zdrowia psychicznego i fizycznego człowieka, oraz jego relacji międzyludzkich.

Hotriterapię zaleca się osobom starszym. Jak dowodzą liczne badania, zajęcia w ogrodzie zmniejszają, a także opóźniają występowanie negatywnych procesów starzenia, do których należą ograniczenie możliwości fizycznych, oraz zmiany w psychice (demencja i choroba Alzheimera). Zajęcia w ogrodzie bardzo dobrze wpływają na kondycję fizyczną osób starszych, dobry sen i zdolność do zapamiętywania. Zastępują nie tylko pracę zawodową, ale i odrywają od codziennych problemów, dając również poczucie przydatności. Dzięki hortiterapii starsze osoby mogą wzmocnić poczucie własnej wartości, oraz poprawić swoje samopoczucie, a wykonując drobne prace manualne w ogrodzie, ćwiczyć sprawność rąk.

Moi Dziadkowie w ogrodzie

Zajęcia w ogrodzie są dobrym środkiem leczniczym na problemy ze stawami czy kręgosłupem, ale trzeba pamiętać o zachowaniu  prawidłowej postawy i często zmieniać pozycję podczas pracy. A jeśli połączymy pracę z odpoczynkiem to rozruszamy mięśnie i stawy bez nadmiernego wysiłku.

Każdy ogród i prace ogrodnicze muszą być dostosowane do możliwości, oraz potrzeb seniorów. 

W takim ogrodzie ścieżki muszą być dobrze widoczne, szerokie, z antypoślizgową nawierzchnią i bez krawężników. Teren musi być częściowo nasłoneczniony i częściowo ocieniony. Najlepiej jeśli osoby starsze w godzinach rannych przebywają w nasłonecznionej części ogrodu. Ranne słońce opóźnia rozwój demencji i wpływa korzystnie na sen, a u kobiet zapobiega osteoporozie.

Miejsca ocienione są najlepsze do odpoczynku w południe. W cieniu umieszczamy meble ogrodowe takie jak: stół i krzesła, może być ława z ukośnym oparciem dla pleców, leżak - ale taki, który jest odporny na deszcz i można łatwo go przestawić, najlepiej na kółkach. Krzesła i ława nie mogą być za niskie, ponieważ seniorzy będą mieć problem z siadaniem i wstawaniem. Warto w ogrodzie urządzić miejsce do spotkań rodzinnych i sąsiedzkich. Małe rodzinne uroczystości czy zjedzenie wspólnego posiłku jest bardzo potrzebne dla dobrego samopoczucia osób starszych.

Pogarszający się wzrok sprawia, że zmniejsza się ostrość widzenia. Kolory zimne takie jak: niebieski, fioletowy i zielony stają się słabiej widoczne niż ciepłe kolory. Dlatego do pracy wybieramy narzędzia, które są pomalowane w ciepłych kolorach. Do oglądania roślin i szkodników przydatna będzie lupa, albo duże szkło powiększające.

W ciepłe i słoneczne dni, seniorzy powinni pracować w ogrodzie rano i popołudniu, południe należy przeznaczyć na odpoczynek w cieniu.

Odzież najlepiej luźna, uszyta z włókien naturalnych, na głowę kapelusz z rondem. Buty muszą być wygodne i na grubej, elastycznej podeszwie, która chroni stopy i korzystnie wpływa na stawy i kręgosłup. Również należy pamiętać o ochronie rąk zakładając specjalne rękawiczki ochronne.

Zaleca się picie wody lub soków.

Wiele osób skarży się na bóle pleców, stawów i kręgosłup. Dlatego wybierając narzędzia ogrodnicze zwracajmy uwagę, aby były lekkie, oraz trwałe i posiadały wygodne uchwyty. Długość trzonków narzędzi musi zapewniać zachowanie prawidłowej postawy podczas pracy. Dobrze sprawdzają się narzędzia z teleskopowymi trzonkami. W sprzedaży są dostępne narzędzia dla seniorów i osób niepełnosprawnych. Zaleca się stosowanie podkładki z gąbki, która ułatwia pracę na klęczkach, ochraniacze na kolana, specjalne stołeczki do pracy o odpowiedniej wysokości. Przydatne będą sekatory z obrotową rączką, zbieraki do owoców z teleskopowymi trzonkami, małe wózki bądź taczki do przewożenia roślin, albo ziemi. Osoby poruszające się na wózku inwalidzkim i osoby które nie mogą się schylać (lepiej im się pracuje w pozycji stojącej lub siedzącej), powinny uprawiać rośliny na podwyższonych zagonach. Takie zagony obudowuje się drewnem, cegłą lub kamieniem. Dla osób pracujących na siedząco, brzeg zagonu powinien być szeroki, tak aby można na nim wygodnie usiąść i pielęgnować rośliny. Dla osób poruszających się na wózkach, zagony wzniesione powinny być niższe 60-75 cm., a dla pracujących na stojąco 75-90 cm. Wysokość takiego zagonu najlepiej dostosować do własnych potrzeb.

Dla osób, które mają trudności ze schylaniem, dobrym pomysłem będzie pielęgnacja szpalerów karłowych drzew owocowych, roślin pnących lub roślin w dużych pojemnikach. W dużych donicach można uprawiać rośliny ozdobne, karłowe drzewka owocowe, warzywa lub truskawki (pielęgnacja takich roślin jest mniej pracochłonna). Starszym osobom poleca się rośliny łatwe w uprawie, które są odporne na choroby i szkodniki, a także dostosowane do naszych warunków klimatycznych i glebowych w danym regionie.  

Źródło:

Działkowiec 02/2017

Hippeastrum Rio Negro

Krokus

Rodzina Iridaceae - kosaćcowate.

Krokusy występują na terenie Europy, zwłaszcza w rejonie Morza Śródziemnego i Azji Mniejszej, najczęściej na terenach podgórskich. W Polsce możemy spotkać na halach tatrzańskich i połoninach bieszczadzkich dziko rosnące: szafran spiski, oraz szafran Henffela, które są pod ochroną.

W ogrodach i na działkach spotykamy mieszańce i odmiany, które wywodzą się od krokusa wiosennego Crocus vernus, oraz od gatunku Crocus chrysantus. Krokusy osiągają wysokość 10-15 cm., kwitną w marcu i na początku kwietnia. Kwiaty występują w kolorach fioletu, bieli, purpury, żółci, a także dwubarwne (mogą być smugowate lub kreskowane). Są zbudowane z trójdzielnego słupka, trzech pręcików i sześciu płatków okwiatu. Należą do roślin bulwiastych. Ich bulwy są okryte suchymi siateczkowatymi łuskami w kolorze beżowym. Liście u krokusów są bardzo wąskie, z białym paskiem w środku. Zasychają na przełomie maj/czerwiec.

Kwiaty i liście wyrastają z bulw, z pąków, znajdujących się w górnej części.

Uprawa

Dla krokusów wybieramy miejsce słoneczne. Sadzimy je na glebach żyznych i próchniczych, o odczynie obojętnym. Należą do roślin odpornych na niskie temperatury. Wystarczy przykryć je cienką warstwą torfu, bądź kory w celu ochronienia gleby przed przesychaniem i zachwaszczeniem. Krokusy przykryte zimą, wcześniej zakwitną wiosną. Odmiany kwitnące wiosną sadzimy we wrześniu lub na początku października, natomiast odmiany kwitnące jesienią sadzimy w sierpniu. Wiosną nawozimy dwukrotnie, po pojawieniu się roślin i w czasie kwitnienia. Najpierw stosujemy nawozy azotowe, wymieszane z wierzchnią warstwą gleby. Do drugiej dawki stosujemy nawozy wieloskładnikowe, także wymieszane z wierzchnią warstwą. Pamiętajmy również o podlewaniu i odchwaszczaniu, oraz usuwaniu przekwitniętych kwiatów. W czerwcu gdy liście już całkowicie zaschną, bulwy wykopujemy. Po wysuszeniu przechowujemy je w pomieszczeniu dobrze wentylowanym w temp. 15⁰C. 

Krokusy mogą rosnąć przez 2-3 lata na tym samym miejscu.

Rozmnażanie

Krokusy rozmnaża się z bulw, które są jednoroczne.

Choroby

Najgroźniejsze dla krokusów są choroby wirusowe. Możemy je zauważyć dopiero w trakcie kwitnienia, na kwiatach powstają nieregularne smugi. Takie rośliny należy usunąć.

Czy wiesz, że... nazwa szafran pochodzi od żółtego barwnika o tej nazwie, który stosowano do barwienia ciast. Dawno temu w Polsce ten barwnik uzyskiwało się ze sproszkowanych pręcików i znamion słupka krokusów.

Źródło:

L. Startek, K. Mynett: Rośliny ozdobne

Mój ogródek Nr 03/2016

Kwiaty, drzewa i krzewy ozdobne. Wydanie specjalne Gazety Wyborczej

Zdjęcia własne

Hiacynt

Rodzina Hyacinthaceae - hiacyntowate.

Hiacynty wywodzą się z okolic Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu. Znanych jest około 30 dziko rosnących gatunków, ale najbardziej dekoracyjny jest Hyacinthus orientalis - hiacynt wschodni oraz jego odmiany ogrodowe. Do Europy zostały one sprowadzone z Turcji w XVI wieku.

Pionierem w produkcji i hodowli cebul jest Holandia.

Cebule hiacyntów są zamknięte, pokryte cienkimi i błyszczącymi łuskami okrywającymi. Kolor łusek mówi niekiedy o barwie kwiatu:

• łuski cebuli srebrzystobiałe - kwiat biały
• łuski cebuli kremowobiałe - kwiat żółty
• łuski cebuli fioletowoczerwone - kwiaty o intensywnych barwach

Im łuski ciemniejsze, tym kolor kwiatów jest jaskrawszy. 

Z cebuli wyrasta kwiatostan, który składa się z grubej łodygi oraz kwiatów. Kwiaty u hiacynta mają kształt lejkowaty i są zebrane w grono. Posiadają piękny intensywny zapach, oraz szeroką paletę barw: biały, żółty, pomarańczowy, różowy, czerwony do ciemnofioletowego. Wąskie liście, które są zebrane w rozetę, otaczają kwiatostan. Liście wyrastają z piętki cebuli. Najintensywniej rosną w trzeciej dekadzie kwietnia, a w czerwcu zasychają.

Uprawa

Hiacynty najlepiej rosną w miejscu słonecznym. Preferują glebę lekką, żyzną, przepuszczalną, próchniczą, o wysokim poziomie wody gruntowej. Nie tolerują gleb podmokłych i kwaśnych. Podłoże powinno mieć odczyn obojętny lub lekko zasadowy (pH 6,5-7,8). Należą do roślin wrażliwych na wahania temperatur w glebie. Mają bardzo duże wymagania pokarmowe, a przy tym są bardzo wrażliwe na zasolenie.

Cebule hiacyntów sadzi się w październiku, wcześniej należy je odkazić. Głębokość sadzenia zależy od wielkości cebul - powinny być przykryte warstwą ziemi równą ich trzykrotnej wielkości. Do przykrycia cebul najlepiej użyć ziemi z kompostownika, która zawiera wszystkie niezbędne składniki pokarmowe. Jesienią cebule ukorzeniają się, wtedy temperatura gleby powinna wynosić 9-12⁰C. Jeśli temperatura spada poniżej -5⁰C, przykrywamy rośliny 5-7 centymetrową warstwą słomy, albo liści. Wiosną okrycie zdejmujemy. Hiacynty zakwitają na przełomie kwiecień/maj, osiągając 15-30 cm. wysokości. Podczas wegetacji przeprowadzamy niezbędne zabiegi pielęgnacyjne. W czasie kwitnienia rośliny najlepiej dokarmiać nawozem do pomidorów. 

Hiacynty są bardzo wrażliwe na choroby grzybowe i bakteryjne, dlatego w trakcie podlewania nie wolno moczyć kwiatostanów i liści. Przekwitnięte kwiatostany usuwamy, pozostawiając tylko łodygę, która tak samo jak liście uczestniczy w procesie fotosyntezy, przyczyniając się do budowy nowych łusek cebuli matecznej, a także do wzrostu cebul przybyszowych. Usuwając przekwitnięte kwiaty uniemożliwimy również tworzenie się nasion i zapobiegniemy rozwojowi szarej pleśni. 

W pierwszej dekadzie czerwca hiacynty kończą wegetację i liście zaczynają żółknąć. Kiedy wszystkie liście już zaschną, cebule wykopujemy i przechowujemy w dobrze wentylowanym pomieszczeniu w temperaturze 25⁰C.

Kwiatostany u hiacyntów kształtują się po zakończonym okresie uprawy w ziemi, czyli na początku lipca, kiedy cebule znajdują się w przechowalni. Przeważnie do połowy września, kwiatostan jest już w pełni ukształtowany w cebuli.

W uprawie amatorskiej możemy cebule pozostawić dłużej na tym samym miejscu. 

Hiacynty nie tolerują mokrego i chłodnego lata, zbyt wilgotna gleba sprzyja rozwojowi chorób grzybowych, oraz bakteryjnych, dlatego dobrze jest jednak co roku cebule wykopywać.

Niestety cebule hiacyntów są przysmakiem gryzoni, więc lepiej sadzić je w specjalnym koszyczku albo posadzić między narcyzami, które zawierają trujący alkaloid narcytynę. Pomoże również sąsiedztwo szachownicy, jej cebula wydziela bardzo nieprzyjemny zapach.

Rozmnażanie

Hiacynty rozmnażamy wegetatywnie. Ich cebule są wieloletnie, mogą mieć obwód do 20 cm. Takie rozmiary osiągają po 4-5 latach. Co roku zwiększają swoją objętość, wytwarzając od wewnątrz nowe łuski. Cebule przybyszowe zawiązują się u podstawy cebuli matecznej.

Hiacynty możemy również rozmnażać z sadzonek łuskowych złączonych kawałkiem piętki, lub z pojedynczych sadzonek łuskowych.

Choroby

Mozaika hiacynta, nerkoza hiacynta, zgnilizna cebul i pędów hiacynta, mokra zgnilizna korzeni, zgnilizna twardzikowa hiacynta.

Szkodniki

Niszczyk zjadliwy i rozkruszek korzeniowy. 

Zastosowanie

Hiacynty to nie tylko popularne rośliny ogródkowe czy doniczkowe. Zapach hiacyntów został wykorzystany przez przemysł perfumeryjny do produkcji kosmetyków.

Uwaga!!! 

W łuskach cebul hiacyntów znajduje się substancja powodująca swędzenie skóry. Zanim weźmiemy cebule do ręki, załóżmy rękawiczki ochronne.

Źródło:

L. Startek, K. Mynett: Rośliny ozdobne

L. Kern: Portrety kwiatów

Kwiaty, drzewa i krzewy ozdobne. Wydanie specjalne gazery wyborczej.

Zdjęcie własne 

Difenbachia

Rodzina Araceae - obrazkowate.

Difenbachia wywodzi się z tropikalnych obszarów Ameryki Południowej. W naturalnych warunkach rośnie w dolnej partii lasu. Stąd ich duże wymagania co do temperatury i wilgotności powietrza.

Uprawa

Difenbachia preferuje miejsca jasne, ale światło musi być rozproszone, ponieważ ich liście są wrażliwe na ostre promieniowanie słoneczne, nie lubi przeciągów. Podłoże powinno być próchnicze, żyzne i strukturalne o pH 5,8-6,8. To rośliny o dużych potrzebach pokarmowych, dlatego dobrze jest difenbachie dokarmiać co 10 dni nawozem wieloskładnikowym o zrównoważonym składzie, zwłaszcza latem w okresie ich intensywnego wzrostu. U odmian posiadających barwne liście stosujemy nawozy do roślin kwitnących. Rośliny najlepiej podlewać odstaną albo przegotowaną miękką wodą o temperaturze pokojowej. Difenbachii musimy zapewnić ciepło (20-25⁰C) oraz dużą wilgotność powietrza. Natomiast zimą należy obniżyć temperaturę i rzadziej podlewać. 

Difenbachie w warunkach domowych rzadko kwitną, a jeśli już nam się to przydarzy to lepiej usunąć kwiat, aby nie powodować osłabienia rośliny. 

Rozmnażanie 

Przeważnie rozmnażamy wiosną, poprzez sadzonki wierzchołkowe oraz odcinki pędów, z których wcześniej zostały usunięte liście.

Łodygę obcinamy 10 cm. nad ziemią. Taki pęd dzielimy na sadzonki wierzchołkowe (fragment łodygi z liśćmi na górze), oraz sadzonki pędowe (same fragmenty łodygi bez liści). Sadzonki i odcinki należy umieścić w wilgotnym podłożu składającym się z torfu i piasku po wcześniejszym obsuszeniu miejsc cięć. Zapewniamy temperaturę 24-28⁰C, dużą wilgotność powietrza oraz zacienienie. Po 3-5 tygodniach pojawiają się korzenie i pierwsze liście. Ukorzenione sadzonki możemy przesadzić do doniczek. 

Choroby

Bakteryjny uwiąd - to najgroźniejsza choroba difenbachii, która objawia się zanikiem barwnych plam na liściach, więdnięciem, zahamowaniem wzrostu oraz gniciem całej rośliny. Aby uniknąć tej choroby trzeba dezynfekować podłoże oraz doniczki a rośliny podlewać czystą wodą. Okazy, które zostały już porażone musimy usunąć.

Szkodniki

Przędziorki, wciornastki, mszyce.

Uwaga!!! 

Wszystkie zabiegi pielęgnacyjne wykonujemy w rękawiczkach ochronnych. Difenbachie należą do roślin silnie trujących.

Źródło:

L. Startek, K. Mynett: Rośliny ozdobne

Zdjęcie własne

Rhododendron / Różanecznik

Rodzina: Ericacea - wrzosowate.

Różaneczniki są krzewami osiągającymi 2-3 m. wysokości. Posiada zimozielone, skórzaste liście o eliptycznym kształcie. Kwiaty mogą być lejkowate albo dzwonkowate, pięciopłatkowe, tworzące gęste baldachogrona (kolory kwiatów występują w bardzo szerokiej palecie barw). Kwitnie od kwietnia do końca czerwca.

To jedne z najbardziej ozdobnych krzewów uprawianych w ogrodach i w parkach.

Stanowisko

Dla różaneczników wybieramy miejsca lekko zacienione. Ponieważ, posiadają nieduży i płytki system korzeniowy, dlatego bardzo dobrze rosną posadzone pod koronami drzew, które chronią je przed ostrym słońcem i silnym wiatrem. Różanecznik należą do bardzo wymagających roślin pod względem gleby i klimatu. Ich uprawa udaje się tylko na glebach kwaśnych (pH 4,5-5,5), próchniczych, przepuszczalnych i zawsze lekko wilgotnych.

Sadzenie

Różaneczniki sadzimy do gruntu od kwietnia do połowy września. W ogrodzie wybieramy dla nich miejsca zaciszne. Podobnie jak u hortensji, różaneczniki sadzimy na takiej samej wysokości jak rosły w doniczce. Przed posadzeniem musimy wykopać spory dół, 50 cm. głębokości i 80 cm. szerokości. Następnie wsypujemy specjalną mieszankę przeznaczoną dla różaneczników i mieszamy ją z ziemią ogrodową.

Podlewanie

Krzewy podlewamy regularnie, zwłaszcza w okresie kwitnienia, również zimą należy zadbać o odpowiednią wilgotność gleby. Powierzchnię wokół różanecznika dobrze jest wyłożyć kilkucentymetrową warstwą kory. Będzie ona chronić glebę przed wysychaniem i ograniczy rozwój chwastów.

Nawożenie

Krzewy dokarmiamy systematycznie od wiosny do lata nawozem dla roślin kwasolubnych. Najlepiej stosować nieduże dawki nawozu, ponieważ różaneczniki są wrażliwe na zasolenie gleby.

Okrywanie

Młode różaneczniki dobrze jest na zimę okryć agrowłókniną, która ochroni je przed mroźnym wiatrem i ostrym wiosennym słońcem.

Tylko na terenach Polski zachodniej i południowej można różaneczniki uznać za zimotrwałe, natomiast na pozostałych terenach wymagają już zabezpieczenia przed mroźną zimą.

Pielęgnacja

Warto usuwać przekwitłe kwiatostany, aby przedłużyć kwitnienie i nie osłabić krzewu.

Ze względu na płytki system korzeniowy, ziemi wokół różanecznika nie należy przekopywać.

Źródło:

L. Startek, K. Mynett: Rośliny ozdobne

Kwiaty, drzewa i krzewy ozdobne - Gazeta Wyborcza (wydanie specjalne)

Zdjęcia własne